پنج افشاگری مهم ادارۀ سیگار از اختلاس پول‌ امریکا در افغانستان

پنج افشاگری مهم ادارۀ سیگار از اختلاس پول‌ امریکا در افغانستان

 سیگار می‌گوید در سه‌ماه اول سال ۲۰۲۵ حدود ۱۲۰ میلیون دالر پول امریکا از طریق سازمان ملل و بانک جهانی به افغانستان تحت حکومت سرپرست فعلی کمک شده است.

بریانیوز:(۳شنبه۱۸قوس/لیندی) بازرس خاص امریکا برای بازسازی افغانستان موسوم به سیگار در آخرین گزارش پیش از پایان کار این اداره گفته است که حیف‌ومیل میلیاردها دالر پول مالیات‌دهندگان امریکایی را در افغانستان گزارش کرده است.

سیگار می‌گوید با وجود سقوط دولت افغانستان به دست نیروهای طالبان در سال ۲۰۲۱، ایالات متحده چند سال بزرگ‌ترین کمک‌کننده به این کشور باقی ماند و از آن زمان بیش از ۳/۸۳ میلیارد دالر کمک تحت پوشش کمک های بشردوستانه و توسعۀ به افغانستان کرده است.

دونالد ترامپ پس از آغاز دور دوم ریاست جمهوری تمام کمک‌های خارجی امریکا از جمله به افغانستان را تعلیق کرد. با آنهم سیگار می‌گوید در سه‌ماه اول سال ۲۰۲۵ حدود ۱۲۰ میلیون دالر پول امریکا از طریق سازمان ملل و بانک جهانی به افغانستان کمک شده است.

برخی از ارقامی که سیگار در آخرین گزارش خود آورده است، جالب‌اند از جمله اینکه پس از سقوط نظام جمهوری، وزارت‌ها و نهادهای امریکا ۱۴/۲ میلیارد دالربرای تخلیه و اسکان مجدد افغان‌ها در امریکا مصرف کرده‌اند.

و اینکه طی دو دهه، ۷/۳ میلیارد دالر پول مالیات‌دهندگان امریکایی در برنامه‌های ناموفق مبارزه با مواد مخدر در افغانستان هدر رفت.

۱. «انجوهای طالبان»؛ انحراف کمک‌های امریکا

سیگار در چند گزارش حسابرسی دربارهٔ انحراف کمک‌های امریکا توسط حکومت سرپرست امارت اسلامی را در پاسخ به درخواست کمیتهٔ روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا نشر کرد.

در مارچ ۲۰۲۵ وزارت خارجه و سازمان توسعه بین‌المللی امریکا از سازمان‌های بین‌المللی تعهد گرفت که اطمینان دهند تا پول امریکا به حکومت سرپرست امارت اسلامی نمی‌رسد.

سیگار در گزارش ماه جولای ۲۰۲۵ می‌گوید: «شواهدی وجود دارد که طالبان به‌طور منظم بودجه‌ها را به سازمان‌های غیردولتی مورد نظر خود هدایت می‌کند.»

در این گزارش سیگار به نقل از مؤسسهٔ صلح آمریکا آمده است که «مقام‌های حکومت طالبان تشویق کرده‌اند که نهادهای جامعهٔ مدنی و سازمان‌های غیردولتی همسو با آن‌ها، یا حتی مستقیماً تحت حمایت آن‌ها، تأسیس شوند.»

یک مقام دیگر در یک سازمان غیردولتی نیز به سیگار گفته است که یک شوخی رایج شکل گرفته که حالا سه نوع سازمان غیردولتی وجود دارد: «سازمان‌های بین‌المللی، انجوهای ملی، و انجوهای طالبانی.»

در همان زمان، سخنگویان حکومت امارت اسلامی گزارش‌های سیگار در این رابطه را رد کرده‌اند.

حمدالله فطرت، معاون سخنگوی حکومت کنونی افغانستان، گفت: «حقیقت این است که آمریکا نه تنها یک پولی (قران) به امارت اسلامی نداده، بلکه میلیاردها دالر مردم افغانستان را غصب و منجمد کرده است.»

سیگار می‌گوید در هر صورت، پول امریکا باعث ثبات نسبی اقتصاد افغانستان شد و از این زاویه هم به منافع حکومت طالبان بوده است.

در گزارش سیگار به عنوان «فهرست پرخطر ۲۰۲۳» آمده که تنها در سه ماه سال ۲۰۲۳، گزارش‌هایی از‌ ۴۹۴ مورد مداخلۀ حکومت فعلی افغانستان در کار نهادهای کمک‌رسانی سازمان ملل وجود داشته است.

در آن گزارش سیگار آمده بود که سازمان‌های امدادی بالخصوص نگران فشار امارت برای افشای جزئیات بیوگرافی شخصی کارکنان محلی این سازمان‌ها هستند.

در گزارش سیگار به گفته افراد مطلع آمده بود که وزارت صحت عامه حکومت کنونی افغانستان، به طور معمول «بعضی از سازمان‌های غیر دولتی را به نفع برخی دیگر» سلب صلاحیت کرده و کمک‌ها را از گروه‌های خاصی برگردانده است.

۲. اشرف غنی به ۵۰ سوال سیگار پاسخ نداد

یکی از گزارش‌های ادارۀ سیگار تحقیق در بارۀ اتهام بردن پول از سوی محمداشرف غنی، رئيس جمهورسابق در روز ۱۵ اگست ۲۰۲۱، روز سقوط نظام جمهوری است.

سیگار در گزارش نهایی خود به عنوان «سرقت پول از افغانستان: ارزیابی ادعاهای مربوط به رئیس جمهور غنی و مقام‌های ارشد سابق افغانستان» که در آگست ۲۰۲۲ نشر کرد از تحقیق دربارۀ صحت یا سقم سرقت میلیون‌ها دالر توسط رئیس جمهوری سابق افغانستان نوشته است که آقای غنی از ۵۶ پرسش این نهاد آمریکایی تنها به ۶ سوال از طریق وکیل خود جواب داده است. متن سوال‌ها و جواب‌های در این گزارش انعکاس یافته است.

سیگار می‌گوید تمام شاهدان عینی که با این نهاد گفتگو کرده‌اند تایید کرده‌اند که آقای غنی بار و وسیله زیادی به همراه خود به هلیکوپتر نبرده است.

در این گزارش در مورد رویداد روز ۱۵ اگست آمده است: «سیگار موارد مشکوکی را شناسایی کرد که در آنها تقریباً ۵ میلیون دالر پول نقد به طور تصادفی در ارگ ریاست جمهوری جا مانده بود. احتمالاً بخشی یا تمام این پول متعلق به رئیس جمهور غنی یا دولت امارات متحده عربی بوده است. همچنین ظاهراً بخشی یا تمام آن توسط اعضای سرویس حفاظت ریاست جمهوری پس از پرواز هلیکوپترها اما قبل از تصرف ارگ توسط طالبان تقسیم شده است.»

آقای غنی هفته‌ها بعد از طرح این اتهام آن را رد کرد. او از جمله در مصاحبۀ با بی‌بی‌سی گفت که حاضر است در هر تحقیقی که از سوی یک نهاد مستقل بین‌المللی یا سازمان ملل در این زمینه انجام شود، همکاری کند.

۳. تحریم رحمانی‌ها توسط وزارت خزانه‌داری امریکا

ادارۀ سیگار می‌گوید در نتیجه اطلاعاتی که جمع‌آوری‌ کرد وزارت خزانه‌داری چند مقام ارشد سابق دولت افغانستان را به‌دلیل «فساد فراملی» تحریم کرده است.

در ۱۱ دسامبر ۲۰۲۳، وزارت خزانه‌داری آمریکا، میررحمان رحمانی، رئیس پیشین پارلمان افغانستان و اجمل رحمانی، پسرش که او نیز عضو پارلمان بود را به اتهام «فساد فرامرزی گسترده» و ۴۴ شرکت مرتبط‌‌‌‌شان را در سراسر جهان تحریم کرده است.

در واکنش به تحریم وزارت خزانه‌داری امریکا در همان زمان آقایان رحمانی در اعلامیۀ گفتند: «اتهام‌های وارده مبنی بر فساد را کاملاً رد می‌نماییم.» و آن را در محاکم امریکایی پیگیری می‌کنند.

۴. «سرباز و پولیس خیالی» علت فروپاشی نظام جمهوری بود

سیگار دو گزارش عمده در بارۀ فروپاشی سریع نظام و نیروهای امنیتی افغانستان با وجود تخصیص ۹۰ میلیارد دالر طی ۲۰ سال، در نبود حضور نظامی پایدار امریکا نشر کرده است.

گزارش نخست با عنوان «چرا دولت افغانستان فروپاشید» در سال ۲۰۲۲ و گزارش دوم با عنوان «چرا نیروهای امنیتی افغانستان فروپاشیدند» در سال ۲۰۲۳ منتشر کرد.

سیگار می‌گوید به خاطر «سربازان و پولیس خیالی»، برداشت مقام‌های امریکا از توانایی اردوی افغانستان واقعی نبود.

در ۹ آگست ۲۰۲۱، تنها شش روز پیش از سقوط دولت افغانستان جان کِربی، سخنگوی وزارت دفاع امریکا، گفت: «من مدرک دارم که [نیروهای امنیتی افغانستان] بیش از ۳۰۰ هزار سرباز و پولیس دارند.» پیش‌تر، جو بایدن نیز از ۳۰۰ هزار سرباز و قابلیت اردوی افغانستان صحبت کرده بود.

سیگار این ارقام را با توجه با واقعیت‌های آن روزهای افغانستان قابل تردید ارزیابی می‌کند.

به‌عنوان مثال « یک روز قبل از سقوط دولت در چهاردهم اگست، حدود ۱۱۳ هزار پولیس در سیستم پرداخت حقوق ثبت بودند و ۹۳.۵ درصد حاضر گزارش شده بودند، رقمی بسیار غیرواقعی، با توجه به اینکه طالبان تقریباً سراسر کشور را گرفته بود.»

سیگار از خالد پاینده که پیش‌تر از سرپرستی وزارت مالیه استعفا داده بود، نقل می‌کند که در مصاحبۀ گفت: «ما هیچ‌گاهی پولیس و اردویی در حد ۳۰۰ هزار نداشتیم. همه آن دروغ بود.»

آقای پاینده در همین‌حال رقم عجیبی را در آن زمان [روزهای پیش از سقوط] برآورده کرده است که «حالا، در بهترین حالت،، شاید ۴۰ تا ۵۰ هزار بودند و بقیه همه خیالی بودند.» این ادعا از سوی منابع دیگر به صورت مستقل تایید نشده است.

بسیاری از مقام‌های امریکایی مرتبط با افغانستان که سیگار با آن‌ها مصاحبه کرده باور داشتند سال‌ها پیش از فروپاشی نهایی دولت، تلاش‌های امریکا «محکوم به شکست» بود.

به نقل از ویلیام وود، سفیر پیشین امریکا در افغانستان، (۲۰۰۷–۲۰۰۹) که گفت: «حتی در همان روزها هم حس می‌کردم که خودمان را فریب می‌دهیم.»

و همچنین کارتر مالکِیسیان، مشاور پیشین استراتژی رئیس ستاد مشترک اردوی امریکا گفت: «حس من این بود که تا سال ۲۰۱۲، تقریباً هیچ‌کس باور نداشت که شورش شکست‌پذیر باشد یا ما بتوانیم افغانستان را در حالی ترک کنیم که دولت کاملاً کنترل را در دست داشته باشد.»

۵. سیگار مانع خرید ۱۰۰ بلاک‌هاوک اردوی افغانستان شد

سیگار می‌گوید بنا به گزارشی که در جنوری ۲۰۱۹، دربارهٔ تلاش‌های وزارت دفاع امریکا برای نوسازی نیروی هوایی افغانستان از طریق خرید ۱۵۹ بالگرد UH-60 بلک‌هاوک داد. در آن زمان، هزینهٔ برآوردشده برای خرید و نگهداری این طیاره ها و آموزش پیلوتان و پرسونل فنی رواز و نگهداری از آن‌ها، بین ۵/۸ تا حدود ۷ میلیارد دالر برآورد شده بود.

سیگار گزارش داد که نیروی هوایی افغانستان قادر نخواهد بود هر ۱۵۹ طیاره را به‌طور عملیاتی به‌کار بگیرد و به همین دلیل توصیه کرد که وزارت دفاع امریکا بررسی کند آیا واقعاً نیاز به خرید تمام این تعداد دارد یا نه.

در سپتامبر ۲۰۱۹، کمیته فرعی تخصیص بودجهٔ سنا در امور دفاعی پیشنهاد کاهش بودجهٔ خرید بلک‌هاوک را داد و از وزیر دفاع خواست خرید این طیاره ها در سال مالی ۲۰۲۰ را متوقف کند.

این اقدام باعث شد که وزارت دفاع سفارش خرید بلک‌هاوک را از ۱۵۹ بال به ۵۳ بال کاهش دهد.

در گزارش سیگار آمده است که تا ۳۱ جولای ۲۰۲۱، حدود دو هفته پیش از تسلط طالبان، گزارش‌های وزارت دفاع امریکا نشان می‌داد که نیروی هوایی افغانستان ۱۶۲ طیاره امریکایی در اختیار داشت که ۱۳۱ بال آنها قابل‌استفاده بودند.

سیگار می‌گوید ایالات متحده ۷/۴ میلیارد دالر برای ساخت زیرساخت‌های غیرنظامی در افغانستان هزینه کرده بود و بررسی‌های میدانی سیگار نشان داده که ۶۱ مورد از ۹۰ زیرساخت غیرنظامی پس از تسلط طالبان، تعمیر و نگهداری شده است و برخی از آنها تغییر کاربری داده‌اند.

در حالی که دونالد ترامپ بارها در باره بازپس‌گیری سلاح‌های آمریکایی از افغانستان تحت کنترل حکومت امارت اسلامی صحبت کرده است، اما جان سوپکو، رئیس سابق ادارۀ سیگار گفته است که چنین تلاشی بی‌معنی خواهد بود و «هزینه این کار از ارزش واقعی آنها فراتر خواهد رفت.»

اتکای امریکا به پیمانکاران؛ فساد در قراردادها

از سال ۲۰۰۲ تا میانه ۲۰۲۱، ایالات متحده حدود ۱۴۴/۷ میلیارد دالر برای بازسازی افغانستان اختصاص داد که سیگار می‌گوید ۲۶ تا ۲۹ میلیارد دالر اسراف و فساد را در افغانستان حسابرسی کرده است.

به گفتۀ ادارۀ  سیگار تحقیقاتش در این سال‌ها منجر به ۱۷۱ محکومیت کیفری، ۱۴۱ تعلیق پیمانکار و ۵۸۲ منع همکاری پیمانکاران در امریکا و افغانستان شد. همچنین مأموران ادارۀ سیگار ۱۰۷۶ فرد و نهاد را به‌منظور تعلیق یا منع همکاری معرفی کردند.

سیگار در سال ۲۰۲۱ در گزارشی به‌عنوان «خطر انجامِ کارِ نادرست به‌‌صورت بی‌نقص»، بررسی می‌کند که چگونه واگذاری قراردادها به پیمانکاران فرعی سبب «اتلاف، فساد و سوءاستفاده» شده بود.

سیگار می‌گوید با وجود این هیچ راه عملی‌ وجود ندارد که پیمان کاران‌ آمریکایی خودشان کارها را به‌جای پیمانکاران، انجام بدهند.

«بخش بزرگ ۱۴۴ میلیارد دالر امریکا در افغانستان صرف قراردادها، کمک‌هزینه‌ها و توافق‌نامه‌های همکاری شد که از طریق آن‌ها طرف‌های ثالث پروژه‌هایی را اجرا می‌کردند که قرار بود اهداف بازسازی را محقق کنند.»

در این گزارش سیگار آمده است که یک بررسی بازرس عمومی ادارۀ توسعه بین‌المللی امریکا (یو‌اس‌اید) از ۳۴۹ پروژه نشان داد که در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ «تا ۲۰ درصد از ارزش کل قراردادهای فرعی به شورشیان طالبان داده می‌شده است، در ازای آنکه طالبان امنیت‌شان را تامین و تضمین بدهد که به کارکنان پیمانکاران حمله نمی‌کند»

سیگار می‌گوید یکی از بدنام‌ترین شیوه‌ها، «واگذاری قرارداد» بود؛ به این صورت که پیمانکار اصلی، پس از برداشتن درصدی از ارزش قرارداد، آن را به پیمانکار فرعی می‌فروخت. این روند چندین بار تکرار می‌شد تا جایی‌که پیمانکار نهایی با مبلغ باقی‌مانده قادر به اجرای درست کار نبود.

ادارۀ سیگار پیشتر گفته بود بنا به حسابرسی‌هایش تخمین می‌زند که در دو دهه دولت پیشین نیز «دست‌کم حدود ۳۰ درصد» ‍‍پول امریکا برای بازسازی افغانستان از ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۹، «تلف، تقلب یا سوءاستفاده شده است.»