بن سلمان در امریکا؛ ریاض از واشنگتن چه می‌خواهد؟

بن سلمان در امریکا؛ ریاض از واشنگتن چه می‌خواهد؟

تمرکز سفر کنونی شاهزاده محمد بن سلمان به واشنگتن در قدم اول بر تقویت روابط اقتصادی و سرمایه‌گذاری میان دو کشور است. در عین حال، ریاض در نظر دارد که امکان دستیابی به یک توافق دفاعی جامع نیز برایش میسر باشد.

بریانیوز:(۲۸عقر/ لړم) از آخرین سفر شاهزاده محمد بن سلمان،‌ ولیعهد عربستان به واشنگتن در مارچ ۲۰۱۸ تا سفر جدید او که روز دوشنبه۲۶ عقرب از پایتخت امریکا آغاز شد، هفت سال گذشت؛ عربستان در این سال‌ها شاهد دگرگونی‌های بزرگ و اساسی بوده است.

عربستان دیگر عربستان هفت سال پیش نیست؛ چون سیاستمداران و تحلیلگران معتقدند که این کشور توانسته است درسطوح مختلف اقتصادی، سیاسی و استراتژیکی نقش‌ موثری را ایفا کند.

در بُعد اقتصادی، عربستان سعودی نقش محوری در بازار جهانی انرژی از طریق تثیبت جایگاه و تأثیرگذاری‌اش در ائتلاف «اوپک پلاس» ایفا کرده است؛ جایگاهی که تأثیر این کشور بر قیمت نفت و ثبات بازارهای بین‌المللی به آن بخشیده است.

این کشور همچنین در اقدامی بی‌سابقه، درهای خود را به روی سرمایه‌گذاری خارجی گشوده و با متنوع سازی اقتصاد خود، کاهش وابستگی سنتی‌اش به نفت و جذب فناوری‌ها و تجربیات جهانی، به دنبال تقویت توان رقابتی‌اش در منطقه است.

عربستان در بُعد سیاسی و دیپلماتیک هم به‌عنوان یک بازیگر مهم در حوزهٔ میانجی‌گری بین‌المللی ظهور کرده است، به‌ویژه در رابطه با جنگ روسیه و اوکراین که این کشور میزبان نشست نمایندگان امریکا و روسیه در ماه فبروری بود. تمام این تلاش‌ها نشان‌دهندهٔ تحول در نقش این کشور در صحنۀ بین‌المللی است؛ تغییر از تمرکز بر اقتصاد و نفت به سوی مشارکت در روندهای منطقه‌ای و جهانی همانند سیاست، امنیت و ثبات است.

ریاض از واشنگتن چه می‌خواهد؟

تمرکز سفر کنونی شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی به واشنگتن در قدم اول بر تقویت روابط اقتصادی و سرمایه‌گذاری میان دو کشور است. در عین حال، ریاض در نظر دارد که امکان دستیابی به یک توافق دفاعی جامع نیز برایش میسر باشد. مسیری که پیچیده به نظر می‌رسد، زیرا نیازمند تصویب کنگرۀ امریکا است؛ دولت امریکا نیز برای تصویب آن در کنگره تلاش دارد و می‌خواهد از عربستان تضمین بگیرد که به‌عنوان شریک استراتژیک در کنار امریکا به دور از نفوذ چین و روسیه باقی بماند.

گزارش‌های منتشر شده از واشنگتن حاکی است که هنوز برای امضای یک توافق دفاعی کامل میان دو کشور زود است، توافقی مشابه آن چیزی که اخیراً امریکا با قطر امضا کرد. توافق موسوم به «دستور اجرایی» به ایالات متحده اجازه می‌دهد هرگونه تجاوز به دوحه را تهدیدی علیه صلح و امنیت امریکا تلقی کند.

البته بسته به تغییر هیئت حاکمه در واشنگتن است امکان تعدیل یا لغو آن وجود دارد.

سالم الیامی، مفسر سیاسی سعودی، در مصاحبه با بی‌بی‌سی‌ عربی گفت که رهبری سعودی به دنبال داشتن توانایی‌های دفاعی پیشرفته برای حفاظت از این کشور است. او افزود که عربستان «کشوری با وزن، جایگاه و تأثیرگذار است، بنابراین، عربستان با کشورها و نه با افراد، توافق‌نامه‌، معاهدات امضا و ائتلاف‌ تشکیل می‌دهد».

آقای الیامی با اشاره به چین و روسیه گفت طبیعی است که ایالات متحده از دستیابی عربستان به فناوری‌های نظامی از منابع بین‌المللی دیگر خوشحال نباشد.

عربستان برای تقویت سیستم دفاعی خود قصد دارد ۴۸ فروند جنگنده از نوع F-35 را از امریکا خریداری کند.

خبرگزاری رویترز به نقل از مسئولان امریکایی نوشته که این معامله در داخل وزارت دفاع ایالات متحده (پنتاگون) پیشرفت‌هایی داشته است، ولی این خبرگزاری تصویب کنگره را هنوز مانعی اساسی برای نهایی شدن آن خوانده است.

این معامله با چالش‌های دیگری نیز روبه‌روست که مهم‌ترین آن تمایل واشنگتن به حفظ برتری نظامی  رژیم اسرائیل در خاورمیانه است.

حازم الغبرا، مشاور پیشین وزارت امور خارجۀ امریکا و عضو حزب جمهوری‌خواه، در این باره می‌گوید که موضوع فروش جنگنده‌های F-35 همواره پیچیده است، ولی انتظار می‌رود در جریان سفر ولیعهد عربستان، این موضوع با واشنگتن مورد بحث قرار گیرد.

او گفت که در امریکا تمایل وجود دارد که عربستان شریک اصلی ایالات متحده باشد و از این رو طبیعی و منطقی است که این شریک باید دارای تسلیحات پیشرفته کافی برای دفاع از خود باشد.

واشنگتن از ریاض چه می‌خواهد؟

ایالات متحده تمایل دارد که عربستان گام‌های مشخصی را در راستای عادی‌سازی روابط با رژیم اسرائیل بردارد و در این صورت است که انتظار می‌رود محدودیت‌های اعمال‌شده از سر راه توافق دفاعی جامع یا معامله فروش تسلیحات پیشرفته برداشته شود.

الغبرا در این زمینه میگوید هرگونه توافق از این نوع، باید در شرایط مناسب و به دور از هرگونه فشار یا تطمیع امضا شود و هدف هم تحقق صلح پایدار در خاورمیانه باشد، نه صلح مؤقت.

او افزود که شرایط کنونی برای انجام عادی‌سازی روابط میان دو کشور عربستان و رژیم اسرائیل مساعد نیست و از نظر او فشار برای نهایی کردن چنین توافقی در این زمان درست هم نیست.

از سوی دیگر، ریاض همچنان بر حل موضوع فلسطین براساس راه حل دو‌کشوری تأکید دارد و آن را شرط اساسی برای هرگونه اقدامی در راستای عادی‌سازی روابط با رژیم اسرائیل می‌داند.

سالم الیامی، نویسندۀ سعودی، دربارۀ عادی‌سازی روابط می‌گوید که از نظر او: «عربستان معتقد است مسیر صلح عرب-اسرائیل باید به راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز و صلح استراتژیک منجر شود که امنیت و ثبات کل منطقه را تأمین کند و این کار فقط از طریق تحقق یک دولت واقعی و قابل زیست برای مردم فلسطین ممکن است.»

خبرگزاری رویترز گزارش داده که عربستان سعودی چند روز پیش پیامی دربارۀ سیاست خود در قبال رژیم اسرائیل به واشنگتن ارسال کرده و این پیامی است که قبل از سفر ولیعهد به امریکا و دیدار او با دونالد ترامپ، به امریکا فرستاده شده است.

این خبرگزاری یه نقل از منابع سعودی گزارش داده است که موضع عربستان در این زمینه تغییری نکرده است: «توافق بر سر تأسیس دولت فلسطین تنها راه برقراری روابط با رژیم اسرائیل است.»

بر اساس تحلیل‌های انجام شده، آنچه واشنگتن از ریاض می‌خواهد این است که حجم سرمایه‌گذاری‌های متقابل میان دو کشور افزایش یابد. موضوعی که در سفر بهار گذشتۀ آقای ترامپ هم به‌وضوح مطرح شد. تعهد عربستان به سرمایه‌گذاری به ارزش حدود ۶۰۰ میلیارد دالر در امریکا بخشی از آن بود.

در این سفر قرار است که سرمایه‌گذاری‌های متقابل در چارچوب «مجمع سرمایه‌گذاری سعودی-امریکایی» هم مورد بحث قرار گیرد، که انتظار می‌رود در روز دوم سفربا حضور مدیران ارشد کسب‌وکار و سرمایه‌گذاران دو کشور برگزار شود.

منافع اقتصادی همچنان هدف اصلی هر دو کشور است: «واشنگتن قصد دارد نفوذ اقتصادی خود را گسترش دهد و در برابر افزایش نفوذ چین مقابله کند، برای عربستان هم این سرمایه‌گذاری‌ها بخشی از طرح بلند پروازانۀ «سعودی ۲۰۳۰» است که هدف آن تشویق سرمایه‌گذاری و تنوع‌بخشی به منابع درآمد غیر نفتی است.»

درمجموع سفر بن‌سلمان به واشنگتن را باید فراتر از یک رویداد دیپلماتیک گذرا دانست، زیرا نشان‌دهندۀ تلاش عربستان برای تثبیت نقش خود به‌عنوان یک بازیگر استراتژیک فعال است؛ نقشی که همزمان با تقویت اقتصاد ملی از طریق سرمایه‌گذاری‌های کلان و حفظ موضع‌ سیاسی متوازن برای حفاظت از منافع منطقۀ را شامل می‌شود، این روند در عین حال باید پاسخگوی انتظارات شرکای بین‌المللی، بالخصوص ایالات متحده باشد.

این سفر را می‌توان آزمون واقعی برای شراکت ریاض و واشنگتن محسوب کرد؛ آزمونی که توانایی آن‌ها را در هماهنگی میان نفوذ اقتصادی، امنیتی و سیاسی می‌سنجد و میزان توانمندی طرفین را در مدیریت مسایل حساس مانند دفاع، عادی‌سازی روابط و امنیت منطقۀ را نشان می‌دهد. آنهم در شرایطی که وضعیت منطقۀ و بین‌المللی پیچیده و در حال تغییر است.